Amaç:
Bu çalışmanın amacı, yoğun bakım ünitesinde (YBÜ) yatan Koronavirüs hastalığı-2019 (COVID-19) hastalarında erken pulmoner rehabilitasyonun (PR) hastalığın seyri, solunum fonksiyonları, fiziksel aktivite, yorgunluk ve taburculuk süresi üzerindeki etkisini araştırmaktır.
Yöntem:
Çalışmaya gerçek zamanlı polimeraz zincir reaksiyonu ile doğrulanmış COVID-19 tanılı olup YBÜ’ye yatışı yapılan toplam 31 hasta (20 kadın, 11 erkek) alındı. Hastaların demografik, klinik ve laboratuvar verileri kaydedildi. Tüm hastalarda PR programından önce ve sonra fiziksel aktivite, dispne ve yorgunluk değerlendirildi. Hastalar YBÜ’de PR’nin ilk günü, YBÜ’den servise taburcu edildikleri gün ve hastaneden taburcu edildikleri gün değerlendirildi. Fonksiyonel durum, fonksiyonel yetersizlik ölçeği (FYÖ), ambulasyon durumu fonksiyonel ambulasyon sınıflandırması (FAS), dispne modifiye Borg ölçeği (MBÖ) ve yorgunluk yorgunluk şiddet ölçeği ile değerlendirildi.
Bulgular:
YBÜ ve hastanede kalış süresi sırasıyla 17,93±11,54 gün ve 18,29±8,41 gün idi. Ortalama seans sayısı 8,87±7,66 idi. Hastane yatışından iyileşmeye kadar geçen ortalama süre 13,00±9,62 gün idi. Medyan FYÖ ve MBÖ skoru, servis yatışına ve taburculuk esnasına kıyasla YBÜ yatışı sırasında anlamlı düzeyde daha yüksekti (p<0,05). Medyan FAS skoru, servis ve YBÜ skorlarına kıyasla, taburculuk sırasında anlamlı düzeyde daha yüksekti (p<0,05). Servis yatışı sırasında FYÖ skorları ve servis yatışı (r=0,379, p=0,035) ve YBÜ yatışı sırasında (r=0,382, p=0,034) C-reaktif protein (CRP) değerleri arasında pozitif ve istatistiksel olarak anlamlı bir ilişki izlendi. Taburculuk sırasında FYÖ skorları ve YBÜ yatışı sırasında ferritin düzeyleri arasında negatif ve istatistiksel olarak anlamlı bir ilişki görüldü (r=-0,421, p=0,018). Taburculuk sırasında MBÖ skorları ve servis yatışı sırasında CRP düzeyleri arasında pozitif ve istatistiksel olarak anlamlı bir ilişki tespit edildi (p=0.418, p=0,019).
Sonuç:
Çalışmamız PR’nin fiziksel ve fonksiyonel sonuçlarda iyileşme sağlayan etkili ve güvenli bir yaklaşım olduğunu göstermektedir. COVID-19 geçiren hastalar, kısa ve uzun dönem sonuçlarda iyileşme elde etmek için multidisipliner bir yaklaşım ile bireysel olarak PR programına alınmalıdır.
Anahtar Kelimeler: COVID-19, erken rehabilitasyon, pulmoner rehabilitasyon, yoğun bakım ünitesi