Öz

Amaç

Rehabilitasyon hastaları önemli ilerlemeler kaydetmelerine rağmen taburcu olduktan sonra fonksiyonel ve bilişsel engellerle karşı karşıya kalabilmektedir. Primer bakım veren de bu süreçte önemli bir rol oynamaktadır. Bu çalışmanın amacı hemipleji hastalarının primer bakım verenlerinin sağlık okuryazarlığı ile hemiplejik hastaların fonksiyonel durumu ve mobilitesi arasındaki ilişkiyi araştırmaktır.

Yöntem

Kesitsel bir çalışmadır. Çalışmaya Başkent Üniversitesi Fiziksel Tıp ve Rehabilitasyon Polikliniği’ne hemipleji tanısıyla başvuran ve aktif rehabilitasyon programına alınan 18-75 yaşları arasındaki hastalar dahil edildi. Akut dönemdeki (ilk 3 ay içinde bulunan), afazisi, rekürren hemipleji öyküsü, yutma güçlüğü, kontrol edilemeyen sistemik hastalığı veya sorulara cevap verilmesini engelleyecek psikiyatrik hastalığı veya birden fazla nörolojik hastalığı olan hastalar çalışma dışı bırakıldı. Tüm katılımcıların demografik bilgileri kaydedildi. Hastaların fonksiyonel düzeyleri fonksiyonel bağımsızlık ölçümüyle, hastaların primer bakım verenlerinin sağlık okuryazarlık düzeyleri ise Türkçe sağlık okuryazarlığı ölçeği-32 ile değerlendirildi. Hemipleji hastalarının primer bakım verenlerin sağlık okuryazarlığının bu hastalarının fonksiyonel düzeyi, mobilitesi ve kognitif düzeyi üzerindeki etkisi istatistiksel olarak analiz edildi. P<0,05 olması istatistiksel olarak anlamlı olarak kabul edildi.

Bulgular

Toplamda 107 hemiplejik hasta ve primer bakım vereni analiz edildi. Hastaların 48’i kadın, 59’u erkekti. Primer bakım verenlerinin 62’si kadın, 45’i erkekti. Hastaların yaş ortalaması 52,23±22,92, primer bakım verenlerin yaş ortalaması 49,40±14,72 idi. Hastaların %62,6’sında iskemik nedenli serebrovasküler hastalık, %37,4’ünde ise hemorajik nedenli serebrovasküler hastalık tanısı mevcuttu. Ortalama hastalık süresi 71,78±36,32 ay olarak saptandı. Primer bakım verenlerin sağlık okuryazarlığının fonksiyonel bağımsızlık ölçümü puanları ile ilişkili olduğu tespit edildi (p<0,05). Ayrıca sağlık okuryazarlığın fonksiyonel bağımsızlık ölçümünün hem motor hem de bilişsel alt puanlarıyla ilişkili olduğu belirlendi (p<0,05). Sağlık okuryazarlık oranının Fonksiyonel bağımsızlık puanı ve alt parametrelerini yordadığı (p<0,05) tespit edildi.

Sonuç

Bu bulgular, hemiplejik hastaların primer bakım verenlerinin sağlık okuryazarlığının hastaların fonksiyonel motor aktivite ve kognitif fonksiyon düzeyi ile ilişkili olduğunu göstermektedir. Primer bakım verenlerin sağlık okuryazarlığı düzeyi bu hastaların fonksiyonel düzeylerini etkileyebilir.