ÖZET

Amaç:

Bu çalışmanın amacı, yoğun bakım ünitesinde (YBÜ) yatan Koronavirüs hastalığı-2019 (COVID-19) hastalarında erken pulmoner rehabilitasyonun (PR) hastalığın seyri, solunum fonksiyonları, fiziksel aktivite, yorgunluk ve taburculuk süresi üzerindeki etkisini araştırmaktır.

Yöntem:

Çalışmaya gerçek zamanlı polimeraz zincir reaksiyonu ile doğrulanmış COVID-19 tanılı olup YBÜ’ye yatışı yapılan toplam 31 hasta (20 kadın, 11 erkek) alındı. Hastaların demografik, klinik ve laboratuvar verileri kaydedildi. Tüm hastalarda PR programından önce ve sonra fiziksel aktivite, dispne ve yorgunluk değerlendirildi. Hastalar YBÜ’de PR’nin ilk günü, YBÜ’den servise taburcu edildikleri gün ve hastaneden taburcu edildikleri gün değerlendirildi. Fonksiyonel durum, fonksiyonel yetersizlik ölçeği (FYÖ), ambulasyon durumu fonksiyonel ambulasyon sınıflandırması (FAS), dispne modifiye Borg ölçeği (MBÖ) ve yorgunluk yorgunluk şiddet ölçeği ile değerlendirildi.

Bulgular:

YBÜ ve hastanede kalış süresi sırasıyla 17,93±11,54 gün ve 18,29±8,41 gün idi. Ortalama seans sayısı 8,87±7,66 idi. Hastane yatışından iyileşmeye kadar geçen ortalama süre 13,00±9,62 gün idi. Medyan FYÖ ve MBÖ skoru, servis yatışına ve taburculuk esnasına kıyasla YBÜ yatışı sırasında anlamlı düzeyde daha yüksekti (p<0,05). Medyan FAS skoru, servis ve YBÜ skorlarına kıyasla, taburculuk sırasında anlamlı düzeyde daha yüksekti (p<0,05). Servis yatışı sırasında FYÖ skorları ve servis yatışı (r=0,379, p=0,035) ve YBÜ yatışı sırasında (r=0,382, p=0,034) C-reaktif protein (CRP) değerleri arasında pozitif ve istatistiksel olarak anlamlı bir ilişki izlendi. Taburculuk sırasında FYÖ skorları ve YBÜ yatışı sırasında ferritin düzeyleri arasında negatif ve istatistiksel olarak anlamlı bir ilişki görüldü (r=-0,421, p=0,018). Taburculuk sırasında MBÖ skorları ve servis yatışı sırasında CRP düzeyleri arasında pozitif ve istatistiksel olarak anlamlı bir ilişki tespit edildi (p=0.418, p=0,019).

Sonuç:

Çalışmamız PR’nin fiziksel ve fonksiyonel sonuçlarda iyileşme sağlayan etkili ve güvenli bir yaklaşım olduğunu göstermektedir. COVID-19 geçiren hastalar, kısa ve uzun dönem sonuçlarda iyileşme elde etmek için multidisipliner bir yaklaşım ile bireysel olarak PR programına alınmalıdır.

References

WHO. Coronavirus disease 2019 [Internet]. World Health Organization. Available from: https://www.who.int/ emergencies/diseases/novel-coronavirus-2019. 2020.

Wang D, Hu B, Hu C, Zhu F, Liu X, Zhang J, et al. Clinical Characteristics of 138 Hospitalized Patients With 2019 Novel Coronavirus-Infected Pneumonia in Wuhan, China. JAMA 2020;323(11):1061-1069.

Ministry of Health, Republic of Turkey (MoH-TR) COVID-19 web page of the Republic of Turkey. Ministry of Health; Available at: https://covid19.saglik.gov.tr.

Wiersinga WJ, Rhodes A, Cheng AC, Peacock SJ, Prescott HC. Pathophysiology, Transmission, Diagnosis, and Treatment of Coronavirus Disease 2019 (COVID-19): A Review. JAMA 2020;324(8):782-793.

Lemhöfer C, Gutenbrunner C, Schiller J, Loudovici-Krug D, Best N, Bökel A, et al. Assessment of rehabilitation needs in patients after COVID-19: Development of the COVID-19-rehabilitation needs survey. J Rehabil Med 2021;53(4):jrm00183.

T.C. Sağlık Bakanlığı Genel Müdürlüğü. Ağır Pnömoni, ARDS, Sepsis ve Septik Şok Yönetimi. T. C. Sağlık Bakanlığı: 2020. https://covid19.saglik.gov.tr/TR-66340/ agir-pnomoni-ards-sepsis-ve-septik-sok-yonetimi.html. [Erişim tarihi: October 23, 2020].

Sebio-García R. Pulmonary rehabilitation: time for an upgrade. J Clin Med 2020;9(9):2742.

Troosters T, Blondeel A, Janssens W, Demeyer H. The past, present and future of pulmonary rehabilitation. Respirology 2019;24(9):830-837.

Kurtaiş Aytür Y, Köseoğlu BF, Özyemişçi Taşkıran Ö, Ordu-Gökkaya NK, Ünsal Delialioğlu S, Sonel Tur B, et al. Pulmonary rehabilitation principles in SARS-COV-2 infection (COVID-19): A guideline for the acute and subacute rehabilitation. Turk J Phys Med Rehabil 2020;66(2):104-120.

Curci C, Negrini F, Ferrillo M, Bergonzi R, Bonacci E, Camozzi DM, et al. Functional outcome after inpatient rehabilitation in postintensive care unit COVID-19 patients: findings and clinical implications from a real-practice retrospective study. Eur J Phys Rehabil Med 2021;57(3):443-450.

McWilliams D, Weblin J, Hodson J, Veenith T, Whitehouse T, Snelson C. Rehabilitation Levels in Patients with COVID-19 Admitted to Intensive Care Requiring Invasive Ventilation. An Observational Study. Ann Am Thorac Soc 2021;18(1):122-129.

Holden MK, Gill KM, Magliozzi MR, Nathan J, Piehl-Baker L. Clinical gait assessment in the neurologically impaired. Reliability and meaningfulness. Phys Ther 1984;64(1):35-40.

Borg E, Borg G, Larsson K, Letzter M, Sundblad BM. An index for breathlessness and leg fatigue. Scand J Med Sci Sports 2010;20:644-650.

Krupp LB, LaRocca NG, Muir-Nash J, Steinberg AD. The fatigue severity scale. Application to patients with multiple sclerosis and systemic lupus erythematosus. Arch Neurol 1989;46(10):1121-1123.

Hui DS, Joynt GM, Wong KT, Gomersall CD, Li TS, Antonio G, et al. Impact of severe acute respiratory syndrome (SARS) on pulmonary function, functional capacity and quality of life in a cohort of survivors. Thorax 2005;60(5):401-409.

Murthy S, Gomersall CD, Fowler RA. Care for Critically Ill Patients With COVID-19. JAMA 2020;323(15):1499-1500.

Yang X, Yu Y, Xu J, Shu H, Xia J, Liu H, et al. Clinical course and outcomes of critically ill patients with SARS-CoV-2 pneumonia in Wuhan, China: a single-centered, retrospective, observational study. Lancet Respir Med 2020;8(5):475-481.

WHO Working Group on the Clinical Characterisation and Management of COVID-19 Infection. A minimal common outcome measure set for COVID-19 clinical research. Lancet Infect Dis 2020;20(8):192-197.

Parasher A. COVID-19: current understanding of its pathophysiology, clinical presentation and treatment. Postgrad Med J 2021;97(1147):312-320.

Cabrera-Benitez NE, Laffey JG, Parotto M, Spieth PM, Villar J, Zhang H, et al. Mechanical ventilation-associated lung fibrosis in acute respiratory distress syndrome: a significant contributor to poor outcome. Anesthesiology 2014;121(1):189-198.

Frota AX, Vieira MC, Soares CCS, Silva PSD, Silva GMSD, Mendes FSNS, et al. Functional capacity and rehabilitation strategies in COVID-19 patients: current knowledge and challenges. Rev Soc Bras Med Trop 2021;54:e07892020.

Oliveira RP, Teixeira C, Rosa RG. Acute respiratory distress syndrome: how do patients fare after the intensive care unit? Rev Bras Ter Intensiva 2019;31(4):555-560.

Needham DM, Davidson J, Cohen H, Hopkins RO, Weinert C, Wunsch H, et al. Improving long-term outcomes after discharge from intensive care unit: report from a stakeholders’ conference. Crit Care Med 2012;40(2):502-509.

Davydow DS, Gifford JM, Desai SV, Needham DM, Bienvenu OJ. Posttraumatic stress disorder in general intensive care unit survivors: a systematic review. Gen Hosp Psychiatry 2008;30(5):421-434.

Davydow DS, Gifford JM, Desai SV, Bienvenu OJ, Needham DM. Depression in general intensive care unit survivors: a systematic review. Intensive Care Med 2009;35(5):796-809.

Piquet V, Luczak C, Seiler F, Monaury J, Martini A, Ward AB, et al. Do Patients With COVID-19 Benefit from Rehabilitation? Functional Outcomes of the First 100 Patients in a COVID-19 Rehabilitation Unit. Arch Phys Med Rehabil 2021;102(6):1067-1074.

Olezene CS, Hansen E, Steere HK, Giacino JT, Polich GR, Borg-Stein J, et al. Functional outcomes in the inpatient rehabilitation setting following severe COVID-19 infection. PLoS One 2021;16(3):e0248824.

Fan E, Cheek F, Chlan L, Gosselink R, Hart N, Herridge MS, et al. An official American Thoracic Society Clinical Practice guideline: the diagnosis of intensive care unit-acquired weakness in adults. Am J Respir Crit Care Med 2014;190(12):1437-1446.

Pohlman MC, Schweickert WD, Pohlman AS, Nigos C, Pawlik AJ, Esbrook CL, et al. Feasibility of physical and occupational therapy beginning from initiation of mechanical ventilation. Crit Care Med 2010;38(11):2089-2094.

Stutz MR, Leonhard AG, Ward CM, Pearson SD, Osorio PL, Herbst PR, et al. Early Rehabilitation Feasibility in a COVID-19 ICU. Chest 2021;160(6):2146-2148.

Bonorino KC, Cani KC. Early mobilization in the time of COVID-19. Rev Bras Ter Intensiva 2020;32(4):484-486.

Li J. Rehabilitation management of patients with COVID-19: Lessons learned from the first experience in China. Eur J Phys Rehabil Med 2020;56(3):335-338.

Gattinoni L, Chiumello D, Caironi P, Busana M, Romitti F, Brazzi L, et al. COVID-19 pneumonia: Different respiratory treatments for different phenotypes? Intensive Care Med 2020;46(6):1099-1102.

Ferguson ND, Fan E, Camporota L, Antonelli M, Anzueto A, Beale R, et al. The Berlin definition of ARDS: An expanded rationale, justification, and supplementary material. Intensive Care Med 2012;38(10):1573-1582.

Zhao YM, Shang YM, Song WB, Li QQ, Xie H, Xu QF, et al. Follow-up study of the pulmonary function and related physiological characteristics of COVID-19 survivors three months after recovery. E Clinical Medicine 2020;25:100463.

Cheng L, Li H, Li L, Liu C, Yan S, Chen H, et al. Ferritin in the coronavirus disease 2019 (COVID-19): A systematic review and meta-analysis. J Clin Lab Anal 2020;34(10):e23618.

Shinfuku K, Takasaka N, Fukuda T, Chida K, Suzuki Y, Shibata S, et al. Association between serum ferritin level and decreased diffusion capacity 3 months after the onset of COVID-19 pneumonia. PLoS One 2023;18(2):e0281249.

Erken Rehabilitasyonun COVID-19 Üzerine Etkisi: Prospektif, Gözlemsel Çalışma

ÖZET

References