Öz

Amaç

Bu çalışmada, çoğu kez göz ardı edilebilen fiziksel ve/veya zihinsel engelli çocukların kardeşlerinin psikososyal durumlarını ve sosyo-demografik özellikleriyle ilişkisini değerlendirmeyi, çocukların psikososyal gelişimlerinin desteklenmesini; elde ettiğimiz bulgular ışığında aileye ve çocuklarına destek olacak yeni projeler oluşturulmasını amaçladık.

Yöntem

Çalışma katılımcıların prospektif olarak alındığı kesitsel, tek merkezli, tanımlayıcı ve analitik nitelikte bir çalışma olarak planlandı. Sağlık Bilimleri Üniversitesi, Şişli Hamidiye Etfal Eğitim ve Araştırma Hastanesi, Aile Hekimliği Polikliniği ve Çocuk Nörolojisi Polikliniği'ne başvuran, fiziksel ve/veya mental retarde çocukları olan ailelerin 6-17 yaş arası sağlıklı çocukları dahil edildi. Çocukların psikososyal durumu ve depresyon düzeyleri çocuk-ergen depresyon ölçeği (ÇDÖ) uygulanarak, yüzyüze görüşmeyle değerlendirildi. Analizlerde frekans, ki-kare, t-testi kullanıldı; p<0,05 anlamlı kabul edildi.

Bulgular

Çalışmaya katılan 51 çocuğun çoğu kız (%60,8) ve yaş ortalaması 11,25±3,14 idi. Sağlıklı kardeşlerin ortalama ÇDÖ puanı 11,76±6,56 idi. %15,7’sinin depresyonda olduğu; depresyonda olanların %75’inin kız çocuk olduğu belirlendi. Depresyonda olan çocukların ortalama ÇDÖ puanı 22,87±3,90 olarak bulundu. Kız çocukların ortalama ÇDÖ puanının (12,03±6,32), erkek çocuklara göre (11,35±7,06) daha yüksek olduğu ancak aralarında anlamlı bir ilişki olmadığı saptandı. Gruplar arasında anlamlı bir ilişki saptanmasa da, kardeşi eğitim almayan çocukların ortalama ÇDÖ puanı (13,5±7,21), kardeşi eğitim alanlara göre (11,23±6,35) daha yüksekti. Bununla birlikte kardeşi eğitim alanların %12,8’inin, kardeşi eğitim almayanların ise %25,0’ının depresyonda olduğu saptandı (p>0,05).

Sonuç

Bu çalışma, engelli çocukların kardeşlerinin psikososyal gelişimleriyle ilgili problemler yaşayabileceklerini, depresyona meyilli ya da depresyonda olabileceklerini göstermiştir. Engelli çocukların sağlıklı kardeşlerinin gelişim süreci göz ardı edilemeyecek kadar büyük önem taşımaktadır.