Amaç:
Üçüncü basamak bir hastanede çalışan doktorlarda insülin direncini (IR) ve diyabet risk düzeylerini Finlandiya Diyabet Risk skor (FINDRISK) anketi ile değerlendirmek amaçlanmıştır.
Yöntem:
Çalışmamız üçüncü basamak bir hastanede çalışan 200 hekim üzerinde kesitsel olarak gerçekleştirilmiştir. Çalışmamızda FINDRISK, açlık kan şekeri ve açlık insülini kullanıldı. IR HOMA-IR ile hesaplandı. FINDRISK sekiz sorudan oluşan, 10 yıllık diyabet riskini belirleyen bir ölçektir. FINDRISK puanları ve 10 yıllık diabetes mellitus risk oranları; <7 puan (düşük) ise % 1, 7-11 puan (hafif) ise % 4, 12-14 puan (orta) ise % 16, 15-20 puan (yüksek) ise % 33, 21-26 puan (çok yüksek) ise % 50 (sırasıyla).
Bulgular:
Çalışmaya dahil edilen sağlık çalışanlarının FINDRISK skorları % 16’sında düşük, % 36,5’inde hafif, % 23,5’inde orta, % 18,5’inde yüksek ve % 5,5’inde çok yüksekti. Doktorların %49,5’inde HOMA-IR ve % 24’ünde bozulmuş açlık glukozu (BAG) mevcuttu. Katılımcıların 155’inin vücut kitle indeksi ≥25 kg/m2 idi, 178’i düzenli egzersiz yapmıyordu, 125’i günlük sebze ve/veya meyve tüketmiyordu ve 144’ünün diyabetik akrabaları mevcuttu. FINDRISK skoru ile BAG, günlük sebze/meyve tüketimi ve düzenli egzersiz yapmak arasında istatistiksel olarak ileri düzeyde anlamlı ilişki bulundu (p=0,001). FINDRISK skoru ile HOMA-IR arasında anlamlı ilişki saptanmamakla birlikte, HOMA-IR yüksek görülen olguların % 8,1’inin diyabet riski düşük, % 32,3’ünün hafif, % 33,3’ünün orta, %20,2’sinin yüksek ve %6,1’inin çok yüksek saptandı. Yaş düzenlendikten sonra bile uzmanlarda diyabet riski asistanlara göre daha yüksek bulundu (p=0,001).
Sonuç:
FINDRISK skoru, insülin, glukoz ve HOMA-IR seviyeleri ile anlamlı pozitif korelasyon göstermektedir. Yaş grupları ve iş pozisyonu, yaşa göre ayarlama yapıldıktan sonra bile, iş pozisyonunun diyabet için yüksek risk (2,9 kat) oluşturduğunu ortaya koymaktadır. Ayrıca hipertansif hekimler arasında diyabet riski daha yüksek saptanmıştır. Bulgularımız, FINDRISK değerlendirmesinin Türkiye’deki tıp doktorlarında diyabet taraması için kullanılabileceğini düşündürmektedir.
Anahtar Kelimeler: İnsüline bağımlı olmayan diabetes mellitus, FINDRISK insülin direnci, iş sağlığı, tıp doktorları